İç Hava Kalitesi Ölçümü (Oksijen Ölçümü): İşyeri alanlarında ve kapalı alanlarda kirletici konsantrasyonlarının belirlenmesi için ortam havasında yapılan ölçümlerdir. Oksijen havanın ana bileşenlerinden bir tanesidir. Hayatın sürdürülebilirliği için gerekli olan oksijen normal sıcaklıkta kokusuz, renksiz ve tatsızdır. Olağan yanma içinde oksijene ihtiyaç vardır. Oksijen eksikliği veya oksijen miktarındaki azalma nefes almada zorluklar yaratır.
Oksijen eksikliği madenlerde, kömürün veya madenin oksitlenmesinden, kerestenin çürümesinden, diğer gazların ortama eklenmesinden, yangınlardan, patlamalardan ve patlatmalardan ve nefes almadan kaynaklanır.
A.B.D.’nin Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Enstitüsü (NIOSH), kapalı alanlarda mevcut olabilecek havadaki oksijen miktarı, gaz ve buharların tutuşabilme özelliği ve zehirli maddelerin yoğunluğunu baz alan kapalı alanlardaki atmosferik tehlikelerle ilgili bir sınıflandırma şeması oluşturmuştur.
A SINIFI | B SINIFI | C SINIFI | |
Özellikler | Ciddi hayati tehlike | Tehlikeli, ancak ciddi hayati tehlike yok | Potansiyel tehlike |
Oksijen | O2≤%16 ya da O2≥% 25 | %16.1<O2<%19.4 | %19.5<O2<%21.4 |
Tutuşma Özelliği | En küçük tutuşma değerinin %20’si ya da fazlası |
En küçük tutuşma değerinin %10’u ile %19’u arası |
En küçük tutuşma değerinin %10’u ya da daha azı |
Zehirleyicilik | Ciddi hayati tehlike | Zehirleme değerinden daha yüksek* | Zehirleme değerinden daha düşük* |
* 29 CFR Part 1910 Numaralı Standartta Yer Alan Referans Değerler.
A, B, ve C olmak üzere kapalı alanlar içerdikleri tehlikenin seviyesine göre sınıflandırılmıştır. Yukarıda verilmiş olan tabloda, yapılmış olan sınıflandırma listesi gösterilmiştir. Buna göre çeşitli değişkenlere göre tehlikenin büyüklüğü ve hayati derecesi baz alınarak sınıflandırma yapılmıştır. En tehlikeli sınıf A iken, en az tehlikelisi C sınıfıdır. Sınıflandırmanın amacı iş uygulamaları ve kurtarma prosedürleri ile ilgili yapılabilecek tavsiyelere ilişkin bir çerçeve oluşturmaktır.
NIOSH tarafından yayınlanan 29 CFR Part 1910 numaralı standartta zehirli ve tehlikeli kimyasalların izin verilen en yüksek değerleri belirlenmiştir. Kapalı alanların sınıflandırıldığı yukarıdaki tabloda zehirleyicilik değerlerinin tespiti için bu standardın Z alt başlığında belirtilen değerler referans alınmalıdır. Her bir kimyasal için zaman ağırlıklı ortalama değer, kısa dönem maruziyet sınırı ve izin verilen maksimum değer ayrı ayrı verilmiştir.
Kapalı alandaki oksijen azlığından kaynaklanan sonuçlar ve bunların insan sağlığına etkileri Tablo’da verilmiştir. Bu etkiler koku ya da fiziksel belirti göstermeden ortaya çıkmaktadır
Ortam Kimyasalları: Kimyasal etkilerle ortaya çıkabilecek meslek hastalıklarına sebep olan işlerde çalışanların maruz kaldıkları tehlikeli gazlardır.
Kimyasal madde: Doğal halde bulunan, üretilen, herhangi bir işlem sırasında kullanılan veya atıklar da dâhil olmak üzere ortaya çıkan, bizzat üretilmiş olup olmadığına ve piyasaya arz olunup olunmadığına bakılmaksızın her türlüelement, bileşik veya karışımları,
Mesleki maruziyet sınır değeri: Başka şekilde belirtilmedikçe, 8 saatlik sürede, çalışanların solunum bölgesindeki havada bulunan kimyasal madde konsantrasyonunun zaman ağırlıklı ortalamasının üst sınırını,
Oksitleyici madde: Özellikle yanıcı maddelerle olmak üzere diğer maddeler ile de temasında önemli ölçüde ekzotermik reaksiyona neden olan maddeleri,
Patlayıcı madde: Atmosferik oksijen olmadan da ani gaz yayılımı ile ekzotermik reaksiyon verebilen ve/veya kısmen kapatıldığında ısınma ile kendiliğinden patlayan veya belirlenmiş test koşullarında patlayan, çabucak parlayan katı, sıvı, macunumsu, jelatinimsi haldeki maddeleri,
Toksik madde: Az miktarlarda solunduğunda, ağız yoluyla alındığında, deri yoluyla emildiğinde insan sağlığıüzerinde akut veya kronik hasarlara veya ölüme neden olan maddeleri,
Zararlı madde: Solunduğunda, ağız yoluyla alındığında, deri yoluyla emildiğinde insan sağlığı üzerinde akut veya kronik hasarlara veya ölüme neden olan maddeleri,
Tahriş edici madde: Mukoza veya cilt ile direkt olarak ani, uzun süreli veya tekrarlanan temasında lokal eritem,eskar veya ödem oluşumuna neden olabilen, aşındırıcı olarak sınıflandırılmayan maddeleri,
NIOSH tarafından yayınlanan 29 CFR Part 1910 numaralı standartta zehirli ve tehlikeli kimyasalların izin verilen en yüksek değerleri belirlenmiştir. Kapalı alanların sınıflandırıldığı yukarıdaki tabloda zehirleyicilik değerlerinin tespiti için bu standardın Z alt başlığında belirtilen değerler referans alınmalıdır. Her bir kimyasal için zaman ağırlıklı ortalama değer, kısa dönem maruziyet sınırı ve izin verilen maksimum değer ayrı ayrı verilmiştir.
Kapalı alandaki oksijen azlığından kaynaklanan sonuçlar ve bunların insan sağlığına etkileri Tablo’da verilmiştir. Bu etkiler koku ya da fiziksel belirti göstermeden ortaya çıkmaktadır
Ortam Kimyasalları: Kimyasal etkilerle ortaya çıkabilecek meslek hastalıklarına sebep olan işlerde çalışanların maruz kaldıkları tehlikeli gazlardır.
Kimyasal madde: Doğal halde bulunan, üretilen, herhangi bir işlem sırasında kullanılan veya atıklar da dâhil olmak üzere ortaya çıkan, bizzat üretilmiş olup olmadığına ve piyasaya arz olunup olunmadığına bakılmaksızın her türlüelement, bileşik veya karışımları,
Mesleki maruziyet sınır değeri: Başka şekilde belirtilmedikçe, 8 saatlik sürede, çalışanların solunum bölgesindeki havada bulunan kimyasal madde konsantrasyonunun zaman ağırlıklı ortalamasının üst sınırını,
Oksitleyici madde: Özellikle yanıcı maddelerle olmak üzere diğer maddeler ile de temasında önemli ölçüde ekzotermik reaksiyona neden olan maddeleri,
Patlayıcı madde: Atmosferik oksijen olmadan da ani gaz yayılımı ile ekzotermik reaksiyon verebilen ve/veya kısmen kapatıldığında ısınma ile kendiliğinden patlayan veya belirlenmiş test koşullarında patlayan, çabucak parlayan katı, sıvı, macunumsu, jelatinimsi haldeki maddeleri,
Toksik madde: Az miktarlarda solunduğunda, ağız yoluyla alındığında, deri yoluyla emildiğinde insan sağlığıüzerinde akut veya kronik hasarlara veya ölüme neden olan maddeleri,
Zararlı madde: Solunduğunda, ağız yoluyla alındığında, deri yoluyla emildiğinde insan sağlığı üzerinde akut veya kronik hasarlara veya ölüme neden olan maddeleri,
Tahriş edici madde: Mukoza veya cilt ile direkt olarak ani, uzun süreli veya tekrarlanan temasında lokal eritem,eskar veya ödem oluşumuna neden olabilen, aşındırıcı olarak sınıflandırılmayan maddeleri,